افزایش یا کاهش وزن با مصرف داروهای دیابت ممکن است رخ دهد؟

مقدمه:

شیوع افزایش وزن و چاقی با دیابت نوع 2 به طور سالانه افزایش و سن ابتلا به آن‌ها کاهش یافته است (1). چاقی یک حالت التهاب مزمن است و ممکن است در مقاومت به انسولین نقش داشته باشد (2). در افراد چاق، بدن کمتر به انسولین واکنش نشان می‌دهد و این موضوع باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت می‌شود. در افراد چاق، بافت چربی بیشتری در بدن وجود دارد که ممکن است مواد مختلفی مانند اسیدهای چرب، هورمون‌ها و سایر مواد ضد التهابی را آزاد کند که می‌توانند در توسعه مقاومت به انسولین نقش داشته باشند. همچنین، عواملی مانند استرس، کمبود اکسیژن در بافت چربی و عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در ایجاد مقاومت به انسولین موثر باشند (3).

برآیند شواهد:

افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و چاق، میزان انسولین کمتری بعد از مصرف غذا ترشح می‌کنند و کمبود انسولین، مسئول افزایش قند خون در افراد مبتلا به دیابت است (4)؛ در حالی که انسولین تزریقی یک اثر ضد التهابی سریع دارد (2).

متفورمین یک دارویی است که به صورت خوراکی مصرف می‌شود و بیش از 60 سال است که به عنوان اولین داروی انتخابی درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد (5). متفورمین ممکن است با تغییراتی در باکتری‌های روده، منجر به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، تولید اسیدهای چرب با زنجیره‌ کوتاه، تنظیم سوخت و ساز اسیدهای صفراوی و بهبود تعادل قندی ‌شود. همچنین متفورمین به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای کاهنده قند خون، می‌تواند به طور موثر قند خون بیماران دیابتی، به ویژه بیماران دیابتی چاق یا دارای اضافه وزن را کنترل کند (1).

نتیجه گیری:

در استفاده از داروهای درمانی برای دیابت مانند متفورمین، علاوه بر مزایای خود، احتمال وقوع یک عارضه نادر به نام اسیدوز لاکتیک (5) نیز وجود دارد که استفاده از آن را محدود می‌کند. بنابراین برای مصرف دارو در درمان چاقی و دیابت، بهتر است شرایط بیمار توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد تا اقدامات لازم برای وی انجام شود و خودسرانه برای کاهش وزن از این داروها استفاده نشود.

منابع:

1. Zhang Q, Hu N. Effects of Metformin on the Gut Microbiota in Obesity and Type 2 Diabetes Mellitus. Diabetes Metab Syndr Obes. 2020;13:5003-14.
2. Dandona P, Ghanim H. Diabetes, Obesity, COVID-19, Insulin, and Other Antidiabetes Drugs. Diabetes Care. 2021;44(9):1929-33.
3. Wondmkun YT. Obesity, Insulin Resistance, and Type 2 Diabetes: Associations and Therapeutic Implications. Diabetes Metab Syndr Obes. 2020;13:3611-6.
4. Koh HE, Cao C, Mittendorfer B. Insulin Clearance in Obesity and Type 2 Diabetes. Int J Mol Sci. 2022;23(2).
5. Pascale A, Marchesi N, Govoni S, Coppola A, Gazzaruso C. The role of gut microbiota in obesity, diabetes mellitus, and effect of metformin: new insights into old diseases. Curr Opin Pharmacol. 2019;49:1-5.