چه درصدی از ابتلا به دیابت وابسته به مسائل ژنتیکی است؟

مقدمه:

منابع علمی به نقش ژنتیک در ابتلا به دیابت اشاره کرده اند. دیابت می‌تواند به دلیل عدم تولید انسولین توسط بدن، مقاومت در برابر عمل انسولین و یا هر دو، اتفاق بیفتد (1). عوامل مختلفی مانند افزایش سن، چاقی، پرفشاری خون، تغذیه نالسالم، برخی نژادهای خاص، چربی خون بالا و تنبلی تخمدان پلی کیستیک، می‌توانند در بروز دیابت نقش زیادی داشته باشند (2) اما ژنتیک و عوامل ژنتیک مختلف در ایجاد و پیشرفت دیابت نیز نقش دارند و بر تولید انسولین، سوخت و ساز گلوکز و مقاومت به انسولین تأثیر می‌گذارند (3, 4).

برآیند شواهد:

بیش از 20 ژن در عملکرد سلول‌های پانکراس نقش دارند. همچنین لازم به ذکر است که یک جهش ژنتیکی تقریباً 3 درصد از افراد مبتلا به دیابت را تحت تأثیر قرار می‌دهد (2). ژنتیک به تنهایی عاملی برای ایجاد دیابت نیست و برخی افراد ممکن است حتی اگر هیچ کس در خانواده آن‌ها به دیابت مبتلا نباشد، به دیابت مبتلا شوند (5).

بستگان درجه اول افراد مبتلا به دیابت نوع 2، سه برابر بیشتر از افراد بدون سابقه خانوادگی مثبت، در معرض ابتلا به این بیماری هستند (6). همچنین نتایج پژوهش مشهور فرامینگهام، نشان داد فرزندان مادران مبتلا به دیابت، نسبت به آن‌هایی که پدرشان دیابت دارند، کمی بیشتر در معرض خطر اختلال تحمل گلوکز قرار دارند (7).

نتیجه گیری:

دیابت نوع 1 به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شود و دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است که معمولاً در بزرگسالان اتفاق می‌افتد. دیابت ناشی از تأثیر متقابل عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی است. از آنجایی که ژنتیک به تنهایی درابتلا به دیابت قابل کنترل نیست، رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن طبیعی بدن و پرهیز از مصرف دخانیات، راه‌هایی برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن ابتلا به دیابت هستند.

منابع:

1. Association AD. Genetics of Diabetes [Available from: https://diabetes.org/about-diabetes/genetics-diabetes#:~:text=Type%202%20diabetes%20has%20a,also%20depends%20on%20environmental%20factors.
2. Rabeea Banoon S, Younis Alfathi M, Shokouhi Mostafavi SK, Ghasemian A. Predominant genetic mutations leading to or predisposing diabetes progress: A Review. Bionatura. 2022.
3. Goyal S, Rani J, Bhat MA, Vanita V. Genetics of diabetes. World J Diabetes. 2023;14(6):656-79.
4. Kutsuma A, Nakajima K, Suwa K. Potential association between breakfast skipping and concomitant late-night-dinner eating with metabolic syndrome and proteinuria in the Japanese population. Scientifica. 2014;2014.
5. Cuschieri S. The genetic side of type 2 diabetes – A review. Diabetes Metab Syndr. 2019;13(4):2503-6.
6. Ali O. Genetics of type 2 diabetes. World journal of diabetes. 2013;4(4):114.
7. Sun H, Saeedi P, Karuranga S, Pinkepank M, Ogurtsova K, Duncan BB, et al. IDF Diabetes Atlas: Global, regional and country-level diabetes prevalence estimates for 2021 and projections for 2045. Diabetes research and clinical practice. 2022;183:109119.