ناتوانی و بار قابل توجه آن در جهان و ایران یک هشدار برای جامعه جهانی است!

ناتوانی به هر وضعیت جسمی یا ذهنی (اختلال) گفته می‌شود که انجام برخی فعالیت‌ها و تعامل با دنیای اطراف را برای فرد مبتلا دشوارتر می‌کند. انواع مختلفی از ناتوانی‌ها وجود دارد که می‌تواند بر بینایی، حرکت، تفکر، به یادآوری، یادگیری، برقراری ارتباط، شنیداری، سلامت روان و روابط اجتماعی یک فرد تأثیر بگذارد.

از نظر سازمان جهانی بهداشت، ناتوانی دارای سه بعد است:

• اختلال در ساختار یا عملکرد بدن یا عملکرد ذهنی فرد؛ نمونه‌هایی از اختلالات شامل از دست دادن اندام، از دست دادن بینایی یا از دست دادن حافظه است.
• محدودیت فعالیت، مانند مشکل در دیدن، شنوایی، راه رفتن یا حل مسئله.
• محدودیت‌های مشارکت در فعالیت‌های عادی روزانه، مانند کار، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی و دریافت خدمات بهداشتی و پیشگیری.

حدود 1.3 میلیارد نفر در سراسر جهان دارای ناتوانی هستند که حدود 16 درصد از جمعیت جهان را شامل می‌شوند. یعنی یک نفر از هر 6 نفر. در ایران نیز بیش از یک میلیون نفر حداقل یک نوع ناتوانی دارند. با پیر شدن جمعیت، تعداد افرادی که ناتوانی را تجربه می‌کنند، در حال افزایش است. نکته قابل توجه این است که شیوع ناتوانی در کشورهای کم درآمد و در حال توسعه، بیشتر است. در سال 2013، مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد که حدود 80 درصد افراد مبتلا به ناتوانی در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. این امر نشان می‌دهد که مسائل اجتماعی و اقتصادی نقش مهمی در این موضوع دارند و نیاز به توجه جدی و برنامه‌ریزی‌های کارآمد برای کاهش این الگوهای ناتوانی وجود دارد.

عوامل مختلفی از جمله وضعیت سلامت، عوامل محیطی، حوادث ناگهانی مانند تصادفات، سقوط، خشونت، بلایای طبیعی و درگیری‌ها، رژیم غذایی نامناسب و مصرف مواد مخدر و… می‌توانند بر ناتوانی تأثیر بگذارند. احتمال ناتوانی در گروه‌هایی از جمله زنان، افراد مسن، افراد فقیر، کودکان خانواده‌های کم درآمد و افرادی که به گروه‌های اقلیت قومی یا بومی تعلق دارند، بیشتر است. همچنین افرادی که در شرایط خاصی مثل آوارگی، پناهجویی، مهاجرت یا حتی زندانی، بودند نیز با مشکلاتی در دسترسی به خدمات و حقوق اساسی مواجه می‌شوند.

برخی از افراد دارای ناتوانی، 20 سال زودتر از افراد بدون می‌میرند. همچنین این افراد دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند افسردگی، آسم، دیابت، سکته مغزی، چاقی یا سلامت دهان و دندان قرار دارند و با نابرابری‌های بهداشتی زیادی روبرو هستند.